สิ่งที่ข้าพเจ้าพบเห็น ประวัติศาสตร์เปลี่ยนแปลงการปกครอง ๒๔๗๕

พูนพิศมัย ดิศกุล, ม.จ.

บันทึกเรื่อง สิ่งที่ข้าพเจ้าพบเห็น นี้
หม่อมเจ้าพูนพิศมัย ดิศกุล ได้ทรงนิพนธ์ไว้จบสมบูรณ์
ตั้งแต่ปี 2486 ด้วยเหตุผลอย่างใดอย่างหนึ่งซึ่งไม่เป็นที่ปรากฏ
บันทึกเรื่องนี้กลับมิได้ถูกตีพิมพ์เผยแพร่ออกสู่สาธารณชนในช่วงเวลานั้น
หรือแม้ในระยะหลังต่อมาในช่วงชีวิตของท่านผู้ทรงนิพนธ์
หากยังคงอยู่ในสภาพของต้นฉบับมาจนกระทั่งปี 2542
ซึ่งนับเป็นเวลากว่าครึ่งศตวรรษ

แต่ไม่ว่าเหตุผลที่แท้จริงจะเป็นอย่างไร
ข้อหนึ่งที่เห็นได้จากต้นฉบับคือ
หลังจากที่ได้ทรงตระเตรียมไว้เรียบร้อยแล้ว
ก็มิได้ทรงหวนมาแตะต้องแก้ไขอีกเลย
ภาระในการจัดตรวจทานต้นฉบับอีกครั้งเพื่อการจัดพิมพ์ในปี 2542
จึงเป็นของท่านผู้ที่มีส่วนสำคัญยิ่งในการทำให้บันทึกสำคัญเรื่องนี้
ได้เผยแพร่ออกมาสู่ผู้อ่าน
นั่นก็คือ ศาสตราจารย์ หม่อมเจ้าสุภัทรดิศ ดิศกุล

ผู้ที่ได้อ่านบันทึก สิ่งที่ข้าพเจ้าพบเห็น ทุกท่าน
ไม่ว่าจะมีทัศนะอย่างไร ก็คงเห็นตรงกันอย่างหนึ่งว่า
บันทึกเรื่องนี้น่าอ่านอย่างยิ่ง
ที่ว่าน่าอ่านนั้น ไม่ใช่แต่เพียงสำนวนโวหาร
หรือความตรงไปตรงมาของผู้ทรงนิพนธ์
หากยังอยู่ที่เรื่องที่ทรงนำมาเล่าด้วย